Geachte lezer,
Het is Boekenweek, hoera! Van zaterdag 29 mei tot en met zondag 6 juni krijgt u bij aanschaf van een Nederlands boek vanaf €15,- het Boekenweekgeschenk van Hanna Bervoets Wat wij zagen cadeau! Het thema van de Boekenweek is dit jaar ‘Tweestrijd’ en het Boekenweekessay van Roxane van Iperen De genocidefax (€3,75) sluit daar nauw op aan. Babs Gons, wier poëziedebuut Doe het toch maar onlangs het licht zag, schreef een Boekenweekgedicht!
Het thema ‘Tweestrijd’ past goed bij deze tijd, en misschien wel bij elke tijd, want tweestrijd is menselijk, al te menselijk. Als we het aan Willem Elsschot zouden vragen, bestaat ons leven permanent uit tweestrijd, want tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. Lezers, overigens net mensen, verkeren op geheel eigen wijze eveneens in tweestrijd, verscheurd als ze zijn tussen de oneindigheid van al die schitterende boeken, en de eindigheid van de beschikbare leestijd.
Gelukkig biedt tweestrijd dubbele troost! Sla een goed boek open en een nieuwe wereld ontvouwt zich waarin je moeiteloos in de huid van een ander kruipt. En wat blijkt: ook in die nieuwe wereld en in die nieuwe huid is er weer een weelde van tweestrijd. Dus leve het boek, en leve de Boekenweek!
De Boekenweek-uitgaven
Het Boekenweekgeschenk is dit jaar geschreven door Hanna Bervoets – wat ons betreft een zeer verheugende keuze! In Wat wij zagen speelt ze met de vraag wie of wat ons wereldbeeld bepaalt. Alles draait om een ‘contentmanager’ van een online platform, die op basis van onnavolgbare richtlijnen moet beslissen of aanstootgevende filmpjes dienen te worden verwijderd. (Let op: dit jaar is vanwege de Coronaregels het Boekenweekgeschenk geen gratis treinreiskaartje.)
In het Boekenweekessay De genocidefax,belicht Roxane van Iperen aan de hand vanRoméo Dallaire, oud-generaal van de VN-Vredesmissie in Rwanda, de dilemma’s die zich voordoen bij handelen in extreme situaties. Ondanks zijn verwoede pogingen de wereldgemeenschap wakker te schudden, moest de legerleider met lede ogen toezien hoe een van de grote tragedies van de vorige eeuw zich ongehinderd ontrolde.
Moderne verlangens naar goede boeken
Het op feiten gebaseerde Het lied van de goden van Reggie Baay werpt een schrijnend licht op de relatief onbekende geschiedenis van de slavernij in Nederlands Oost-Indië. Hoofdpersoon is Flora de Makassar, die in de achttiende eeuw uit de toenmalig kolonie werd geroofd en tot slaaf werd gemaakt. Haar weg kruist die van een tuchthuisregent, en het relaas dat zij aan het papier toevertrouwt, zaagt aan de poten van diens ambities. Het zeer goed onthaalde Willem die Madoc maaktevan Nico Dros speelt met de fictieve geschiedenis van een der meest raadselachtige middeleeuwers: de schrijver van De vos Reynaerdeen het mysterieuze boek Madoc. Als een Vlaamse mediëvist een onbekend dertiende-eeuws manuscript ontdekt, vermoedt hij dat het door diezelfde auteur geschreven is, waarna de lezer wordt meegesleept op zijn zoektocht. Robbert Welagens nieuwe romanRaam, sleutelweet op bijzondere wijze rouw en verliefdheid te versmelten doordat hoofdpersoon Karlijn op dezelfde dag zowel haar partner verliest als iemand ontmoet voor wie ze direct sterke gevoelens krijgt. In elk van de veertien verhalen in Een modern verlangenonderzoekt Hanna Bervoets hoe wij ons verhouden tot elkaar in het labyrint van de huidige wereld. J.M.A. Biesheuvel had naar eigen zeggen de gewaarwording te zijn ‘verdwenen’ bij het verschijnen van zijn (helaas uitverkochte) Verzameld werk in 2008. De dundruk Schip in dokhaalt hem weer boven water, met een ruime selectie evergreens, plus verrassende keuzes uit zijn korte verhalen.
Non-fictie van Osebol tot Audre Lorde
Marit Kapla keert inOsebolterug naar het dorpje van haar jeugd, midden in Zweden. De houtindustrie verdween, maar de gestage leegloop ten spijt gaat het leven tussen de bossen en de overwoekerde skipistes door; Haar eigenzinnige, poëtische overpeinzingen vertelt ze vanuit het perspectief van zo’n veertig achterblijvers. Voor liefhebbers van Harry Mulisch en diens rake bespiegelingen verscheen Ik kan niet dood zijn! Deborah Orr, twee jaar geleden veel te jong overleden, blikt in Motherwellterug op haar Schotse jeugd, en vraagt zich af hoe goed zij haar moeder kende. Tamsin Calidas schreef met Ik ben een eilandhoe het is om ven weg van de stadsdrukte op de Hybriden schapen te fokken. Het lijkt een idylle, maar de werkelijkheid uit bestaat uit ruw weer, zwaar leven, huwelijk op de klippen. Haar boektrekt alle registers open en is een ode aan veerkracht en aan de natuur. Cal Flyn onderzoekt in Verlaten oorden hoe de wereld eruit kan zien als de natuur het overneemt van de mens. Uiteindelijk bieden Chernobyl, de verlaten mijngebieden en spookwijken van Detroit leveren ook troost en hoop. En in Sister Outsiderzetschrijver/activist Audre Lorde dromen om in kraakheldere essays.
Vier, hoe mooi alles wat wij zijn – Josef Klein
Robert Mingarelli’sVier soldatengaat over vier vrienden in het Rode leger en de kleine momenten van geluk in tijden van duisternis. In het aangrijpendeHoe mooi wij warenover olieboringen in West-Afrika, laat Imbolo Mbue de bewoners van een dorp terugvechten tegen de corruptie en uitbuiting die ermee gepaard gaan. Is Alles wat verdrietig is, is onwaarvan Daniel Nayeri een waargebeurd verhaal? Waar is in ieder geval de strijd die de jonge Iraanse vluchteling en zijn moeder moesten leveren om een bestaan in de Verenigde Staten op te bouwen – waar is ook dat de New York Times de roman omschreef als een modern meesterwerk.Wij zijn met vijf van beeldend kunstenaar en schrijver Matias Faldbakken, werd ook met lof overladen: het boek won de Noorse Critics Prize for Literature, waarbij de jury gewag maakte van ‘de meest geweldige leeservaring van het jaar’, Het is een onconventionele en vermakelijke roman die avontuur, horror, mythologie en sciencefiction combineert met een fikse dosis rauw realisme. De drie levens van Josef Kleinvan Ulla Lenze is een prachtig melancholisch portret van een voormalig nazi-spion in New York, die een speelbal wordt van het lot. Het is onmogelijk niet te zien hoezeer deze roman over het politieke klimaat van radicalisering, nepnieuws en racisme van destijds een spiegel voorhoudt aan de Verenigde Staten van onze tijd.
Een plus een is drie: Kleine Russen
Bij aanschaf van twee uitgaven uit de Kleine Russische Bibliotheek van uitgeverij Van Oorschot krijgt u tot eind augustus Ivan Toergenjevs Vijf jagersverhalencadeau. Gezien de onomstotelijke klasse van de bijzonder voordelig geprijsde klassieke meesterwerken, kan niemand hier een buil aan vallen. Of je nu kiest voor het rauwe De rode ruiterijvan Isaac Babel, of je jezelf liever door Leo Tolstojs De dood van Ivan Iljitsjtot tranen toe laat roeren; en of je nu in ben voor Aleksander Poesjkins avontuurlijke De kapiteinsdochtervol intriges, liefdes en verraad, dan wel dat je in Fjodor Dostojevski’s Ondergrondse notitieseen introductie zoekt tot de krochten van de maatschappij – alle zullen je horizon verbreden.
Vijf klassiekers, stijl bewezen
Een roman kan, net als een leven, alle denkbare en zelfs ondenkbare vormen aannemen. Hans Erich Nossacks Een onmogelijk bewijsneemt de vorm aan van een transcriptie van een moordzaak, waarbij een man tijdens een slapeloze nacht in het reine probeert te komen met de verdwijning van zijn vrouw. In het door Rudy Kousbroek met verve naar de Nederlandse context omgezette Stijloefeningen, bewijst Raymond Queneau dat het doorleefde leven op allerlei manieren gestalte kan aannemen – een verhaal wordt op 99 manieren verteld: van achter naar voren bijvoorbeeld, of geheel in ontkennende zin. Karin Boye’s dystopische roman Kallocaïnelaat zich meten met Orwells 1984, Zamjatins WijenHuxleysHeerlijke nieuwe wereld. Als Leo Kall een chemische stof heeft ontworpen voor de almachtige Wereldstaat, die iedereen de waarheid laat zeggen, wordt hij overvallen door twijfels over de voortreffelijkheid van het systeem en zijn rol daarin. Over Beervan Marian Engel schreef De Groene Amsterdammerdat het ‘bijna onmogelijk [is] om deze compacte roman níet te lezen als een metaforisch verhaal over opsluiting versus bevrijding, mannelijke versus vrouwelijke seksualiteit’. Los daarvan gaat het over de bibliothecaresse Lou die op een afgelegen eiland in Noord-Ontario een bibliotheek catalogiseert en ontdekt dat de enige andere bewoner van het eiland een beer is. Vaal paard, vale ruiterbevat drie inmiddels klassiek geworden verhalen van Katharine Anne Porter die zich afspelen op een grensvlak (van leven & dood, van koortsdroom & werkelijkheid en van heden & verleden), waarin harde waarheden in uiterst nauwkeurig proza hun uitdrukking vinden.
!!!RAMSJ!!!
Literatuur is eeuwig, en ramsj is een uitdrukking van die eeuwigheid in een tijdelijke buitenkans: vijf Euro voor een geweldige roman van Ulrich Alexander Boschwitz’ De reizigerover een Joodse man die de progroms overleeft, maar niet zonder grote persoonlijke gevolgen; voor Ottessa Moshfegh’sHeimwee naar een andere wereld, dat wel een hilarische masterclass in variaties van zelfbedrog wordt genoemd; voor Sara Collins’ De bekentenissen van Frannie Langton, een historische debuutroman over een jonge tot slaaf gemaakte vrouw die in het Londen van 1826 voor moord terechtstaat; voor Zeven kleine criminelen, Christian Frascella’s avontuur over de onvoorwaardelijke vriendschap tussen zeven twaalfjarigen, vol humor en tragiek; voor Bodo Kirchhoffs ode aan de taal Het onkindover de verhouding tussen een moeder en haar zoon. Zelden is de eeuwigheid zo voordelig geweest!
Engelstalige fictie
Michael Farris Smiths thrillerachtige Blackwoodspeelt zich af in het rurale Mississippi, een landschap vol vrees en geesten, waar het kwaad loert in de bossen. En precies hier wordt kunstenaar Colburn verliefd op barvrouw Celia. De roman Your Inner Hedgehogis in een geheel andere toonsoort geschreven door de meester van de lichte toets Alexander McCall Smith. In dit nieuwe deel van zijn reeks over de komische Professor Dr. Moritz-Maria von Igelfeld, is een strijd gaande tussen de gevestigde orde van hoogleraren en twee nieuwe vrouwelijke leden van de staf. Jenn Shaplands My Autobiography of Carson McCullers werd na een tuchtiging in The Guardian verbeten verdedigd doorCarmen Maria Machado, een van ‘s werelds grootste literair talenten van dit moment – een boek dat je, kortom, je wel moet lezen om zelf te kunnen oordelen. De verhalen in A.L. Kennedy’s We Are Attempting to Survive Our Timegaan over de complexiteit van relaties en zijn even hilarisch als tragisch – wederom een geweldige bundeling van een auteur die zich lastig in een literair hokje laat plaatsen. Jon McGregorsLean Fall Stand is het observerende verslag van een ongelukkige poolexpeditie. Robert krijgt een hersenbloeding en wordt na zijn redding door zijn vrouw Anna mee naar huis wordt genomen, waarna McGregor bijzonder gewaagd – en geslaagd – wisselt van hoofdpersoon.
GEDICHT: Ida Gerhardt, Het sterreschip (1979)
Onvervreemdbaar
Dit wordt ons niet ontnomen: lezen,
en ademloos het blad omslaan,
ver van de dagelijksheid vandaan.
Die lezen mogen eenzaam wezen.
Zij waren het van kind af aan.
Hen wenkt de wereld waar de groten,
de tijdelozen, voortbestaan.
Tot wie wij kleinen mogen gaan;
de enigen die ons nooit verstoten.
