Geachte lezer, Het mag dan wel herfst zijn, ons literaire hart staat volop in bloei. Zo is het ILFU festival 2023 (23 september – 7 oktober) op handen met een niet te versmaden keur aan auteurs, onder wie grote namen als Ali Smith en Jeanette Winterson. Boekhandel Bijleveld heeft de eer bij een aantal bijzondere programma’s van het ILFU aanwezig te zijn. Hieronder vindt u daarover meer informatie.
Bovendien waait, zoals bij het najaar past, de oogst aan nieuwe boeken met ruime hand de winkel binnen. Hieronder lichten wij een tipje van de feestverpakking op en stippen uit het brede aanbod aan fictie en non-fictie enkele hoogtepunten aan. Veel leesplezier!
Commandeur keurmerkt Carvers korte kunsten
Raymond Carver verstaat als geen ander de kunst om over alledaagse zaken in al even alledaagse taal verhalen en gedichten te schrijven. Maar dan wel zo precies, dat de alledaagse dingen – een stoel, het gordijn voor een raam, een vork, een steen, de oorbel van een vrouw – een immense, zelfs aangrijpende lading krijgen. Carvers Een kleine weldaadvormt het schoolvoorbeeld van een bundel met verhalen als slices of life. Ogenschijnlijk is er in de vertellingen weinig plot, maar ze bieden de lezer een kennismaking met een volstrekt authentiek, onbekend leven, dat in zijn beperktheid toch een volledig beeld geeft van de menselijke existentie. Kort gezegd: deze verhalen branden de lezer in de ziel. Vertaler Sjaak Commandeur selecteerde voor deze uitgave 200 pagina’s nooit eerder vertaald werk van Carver.
Het perfecte personage: de charlatan
The Fraud (vert. Charlatan) is de nieuwe, duizelingwekkende roman van Zadie Smith. Het verhaal is gebaseerd op historische gebeurtenissen en meandert tussen waarheid en fictie, tussen Jamaica en het Verenigd Koninkrijk, tussen bedrog en authenticiteit, en tussen het ik en het mysterie van ‘de ander’. Ook dit werk van Smith is bevolkt door een veelvoud aan elkaar kruisende, hoogt intrigerende personages. Zo is er de sceptische Eliza met haar vele interesses: literatuur, slavernij, klasse, dit leven en het volgende. En er is haar neef, die weliswaar talentloos is, maar voortdurend omringd is door vrouwen. En dan is er diens succesvolle vriend Charles Dickens, een pestkop en een zure moralist. Bovendien blijkt Engeland op de achtergrond van dat alles een land van valse schijn. Daarvan is ook de op Jamaica als slaaf opgegroeide Andrew Bogle doordrongen: elk schepje suiker kost mensenlevens – zijn toekomst hangt aan een zijden draadje als hij kroongetuige wordt in een ophefmakende rechtszaak.
Profetisch als het proza
Booker Prize-winnaar Anne EnrightsThe Wren, the Wrenis een literaire beschouwing over alle verschijningsvormen van de liefde, over weerbaarheid en over verwondering – gegoten in een hedendaagse roman over moederschap en intergenerationeel trauma. Dochter Nell is van jongs af aan gevoelig voor de eenzaamheid van haar moeder Carmel. Als ze eenmaal het ouderlijk huis verlaat en haar eigen leven begint, ondervindt ze hoe moeilijk het is om aan haar familiegeschiedenis te ontsnappen. Daarin blijkt de vader van haar moeder, een man van fijnzinnige gedichten en van ruw gedrag, een niet te onderschatten belangrijke rol te spelen.
Deze kruising tussen een sciencefictionroman en spionagethriller is de neerslag van een geslaagde samenwerking tussen de nog weinig bekende Sin Blanché en de meer bekendeHelen Macdonald. Die laatste kent u wellicht van de sterk van deze roman afwijkende boeken H is for Hawk en Vesper Flights. In Prophet geen vogels-in-combinatie-met-rake-afstemming-tot-het-leven, maar een spannende (en maatschappijkritische) dystopie waarin de chaotische en onvoorspelbare detective Sunil Rao speurt naar een zekere ‘Prophet’ die een bijzonder naar wapen hanteert. Dit wapen doet je fijnste herinneringen verdwijnen, waarop onvermijdelijk de dood volgt.
Normal Rules Don’t Applyis Kate Atkinsons eerste verhalenbundel sinds Not the End of the World. In de tussentijd bestendigde zij haar schrijverschap met schitterende romans, waaronder Started Early, Took My Dog,Life after lifeenA God in Ruins. Ook haar verhalen zitten ingenieus in elkaar, geven blijk van grote verbeeldingskracht en bevatten een scherp oog voor sociale omstandigheden. In deze bundel maakt een koningin een afspraak waaraan zij zich niet kan houden, blikt een secretaresse terug op het leven dat zij achter zich liet, en komen we een man tegen wiens lot verandert door de ontmoeting met een pratend paard.
Ter voorbereiding van een marathonwedstrijd, laat Yu Miriin The End of Augusteen atleet door Koreaanse sjamanen haar opa oproepen. Deze grootvader trainde vijftig jaar eerder, in 1930 in het door Japan bezette Korea voor de Olympische spelen. De sjamaan heeft succes, want opa verschijnt daadwerkelijk – maar naast zijn geest, verschijnt ook die van zijn broer en van hun jonge buurvrouw, die door de Japanse bezetters tot het bestaan van troostmeisje werd gedwongen. Om hun zielen te bevrijden, vertelt elk hun verhaal, wat een alomvattende familiesaga oplevert, en een historische roman van olympische kwaliteit.
James McBride, die naast schrijver ook saxofonist en componist is, richt zich net als in zijn alom geprezen Deacon King Kong opnieuw op de sociaaleconomische onderkant van de samenleving. In The Heaven & Earth Grocery Store spelen sappelende bewoners van de wijk Chicken Hill van het onaanzienlijke stadje Pottstown in Pennsylvania de hoofdrol. Het gaat om een nogal uitzichtloze sociale cocktail van zwarte en joodse arbeiders en middenstanders. Het verhaal is gericht op de dove jonge zwarte Nate Timblin, die naar een instituut dreigt te worden gestuurd. Plaatsgenoot Moshe en winkeleigenaar Chona Ludlow proberen zich om hem te bekommeren, maar de tijd en de plaats waarin zij leven werken niet bepaald mee.
Het omslag van Corey Fah Does Social Mobilitiygeeft een aardige indruk vanIsabel Waidners roman. Corey Fah staat op het punt een grote som geld te ontvangen, uitgereikt door het ‘Social Evils’-comité. Maar wanneer de neon gekleurde, ufo-achtige trofee wordt uitgereikt? Aan de uitreiking is een realityshow verbonden waaraan zij met haar partner Drew en de achtbenige bambi Pavok meedoet. Deze show brengt hen terug naar hun weinig prettige jeugd en stuurt hen door wormgaten en tijdportalen. In dit grappige, wendbare verhaal over persoonlijke groei, relaties, de neiging van de geschiedenis zich te herhalen en de drempels van sociale mobiliteit, wordt langzaam het verschil tussen een prijs en een geschenk duidelijk.
ILFU festival 2023
Daar waar het nieuws ophoudt, gaat de literatuur verder. Het ILFU festival van 23 september – 7 oktober bevat een programma tjokvol schrijvers, journalisten, filosofen en wetenschappers, die met elkaar in gesprek gaan over hun werk en over thema’s als klimaat, feminisme, vriendschap, kolonialisme en AI. Ook Boekhandel Bijleveld is aanwezig op het festival: op zaterdag 23 september staan wij bij de Book Talk met Maggie Nelson, schrijver van De Argonauten, Bluetsen Over vrijheid (elk vertaald door Nicolette Hoekmeijer). Fleur Pierets en Niña Weijer gaan uitgebreid met de inmiddels zeer invloedrijke schrijver in gesprek over haar helder geschreven, doorwrochte werk. U vindt ons op dinsdag 3 oktober bij de Filter Vertaalprijs voor de meest bijzondere vertaling van het jaar. Daarnaast wordt de Filter Vertaalprijsvoor kinder- en jeugdboeken gelanceerd. Op woensdag 4 oktober sluiten we ons aan bij deVan Keulen Karavaan: een feestelijk programma naar aanleiding van ruim een halve eeuw schrijverschap van Mensje van Keulen en de nieuwe uitgave Alles raak, Mensje van Keulen gedundrukt. met o.a. Andrea van Pol, Maartje Wortel en Manon Uphoff. Samen met 2000 andere liefhebbers laven wij ons tot slot op zaterdag 7 oktober aan de poëzie tijdens de 40ste Nacht van de Poëzie. De Jubileum-Nacht vormt de afsluiting van het ILFU festival. Daar hangen we aan de lippen van o.m.Jean Pierre Rawie, Babeth Fonchie Fotchind, Simon van der Geest, Jan Glas, Dominique de Groen en Elmar Kuiper.
Wie het kleine niet eert…
Afgelopen week werd het Eise Eisinga Planetarium in Franeker door Unesco uitgeroepen tot werelderfgoed. Een bouwwerk dat velen fascineert, zo ook Nicolaas Matsier. In zijn Op onware grootte deelt hij zijn interesse voor maquettes, miniaturen en modellen, waaronder deze beroemde astronomisch contraptie. In grotere en kleinere verhalen komen ook Madurodam, KLM-huisjes en het poppenhuis van Petronella Oortman voorbij. De uitgave vormt een rijk geheel met talrijke illustraties waarbij de essays afgewisseld worden met kleine signalementen en gedichten over de lokroep van het verkleinde. Hoe kleiner hoe grootser, kortom.
Universele thema’s
Op meesterlijke wijze verbindtBenjamin Labatutin De MANIAChet lot van de Hongaars-Amerikaanse wiskundige John von Neumann met dat van Paul Ehrenfest, de gevierde natuurkundige in het Duitsland van de jaren dertig, en eindigt hij met een duel tussen mens en machine: ’s werelds beste Go-speler Lee Sedol en de kunstmatige intelligentie AlphaGo. Het is een hoogtepunt van Von Neumanns visie: een autonome machine, een intelligentie die buiten de menselijke controle valt… De MANIAC’s unieke mengeling van feit en fictie, een werk van schoonheid en fabelachtige dynamiek, confronteert ons met de diepste vragen over waar we als mensheid voor staan.
Carlo Rovelli schrijft over zijn recente Witte gaten: ‘De laatste jaren heb ik mijn onderzoek gewijd aan het idee dat zwarte gaten hun lange leven eindigen door in witte gaten te veranderen. Of dat idee juist is weet ik niet. Bij dat onderzoek komen onder meer kwantumeigenschappen van tijd en ruimte aan de orde. Ook het naast elkaar bestaan van verschillende perspectieven en de reden waarom verleden en toekomst van elkaar verschillen komen aan bod. Het onderzoek van dit idee is een avontuur dat nog in volle gang is. Ik leg het u voor in de vorm van een frontbulletin. In het heelal krioelt het van de zwarte gaten. Wat zijn dat? Wat zijn witte gaten, hun ongrijpbare jongere broers? En dan de vragen die me al heel lang bezighouden: hoe kunnen we begrijpen wat we nog nooit hebben gezien? Waarom willen we steeds een beetje verder kijken…?’ Omwille van kennis & schoonheid, vullen wij hier maar aan.
Miguel Bonnefoy schildert in zijn romanDe uitvindereen weergaloos portret van Augustin Mouchot: een aanvankelijk als wiskundedocent werkzame zoon van een slotenmaker die in 1866 als eerste een door zonne-energie aangedreven machine ontwikkelde. Mouchot was ervan overtuigd dat de wereldvoorraad steenkool eens uitgeput zou raken, en was zowel met dat inzicht als met zijn machine zijn tijd ver vooruit. Hij werd tot aan het hof van Napoleon III bejubeld en zijn uitvinding werd onder grote belangstelling gepresenteerd op de Wereldtentoonstelling in Parijs. De machine van Mouchot kon pompen en drukpersen aandrijven, en verbaasde vriend en vijand door op zonnekracht blokken ijs te maken. Op de piek van zijn roem vertrok Mouchot met een keizerlijke toelage naar Algerije om ‘de woestijn te laten bloeien’, maar zag enkel zijn roem en rijkdom voor zijn ogen verdampen.
Simulaties en de zoektocht naar de broncode van de kosmos – de Kosmologie is een lastige wetenschap. Niemand kan immers zijn eigen sterren, planeten of melkwegstelsels maken om zijn theorieën te testen. Met behulp van de grote rekenkracht van supercomputers proberen kosmologen niettemin de kloof tussen theorie en experiment te dichten en hebben ze simulaties gebouwd die nieuwe inzichten bieden in de diepe geschiedenis van ons universum, waardoor eeuwenoude ideeën voor het eerst kunnen worden getest. In Het universumin een doos legt de befaamde kosmoloog Andrew Pontzen uit hoe wetenschappers de bijzondere verschijnselen van het universum modelleren, van zwarte gaten en botsende sterrenstelsels tot donkere materie en kwantumverstrengeling – om een nieuw licht te werpen op de werkelijkheid waarin wij leven.
Als ze 11 jaar is, krijgt Anna van Suchtelen van haar vader een oude foto van haar oma in handen. De vrouw is nog jong, ze zit in labjas vol gaten in een laboratorium gevuld met erlenmeyers en drukmeters. Lang blijft de vrouw voor Anna een raadsel, maar als ze voor Helenka onderzoek doet naar haar oma, stijgt haar bewondering. Geboren in 1887 in het door Rusland bezette Polen, komt de natuur- en scheikundestudent uiteindelijk in Nederland aan. Op de golven van wereldgebeurtenissen – de tijd van wetenschappelijke doorbraken, Europese grensverschuivingen, catastrofale epidemieën, volksopstanden en de Russische Revolutie – liet de geëngageerde Helenka zich leiden door haar dromen en haar voorbeeld Marie Curie. Dit boek biedt het verhaal van een vrouw die op een kantelpunt in de Europese geschiedenis moest vechten voor haar plek in de wereld.
Eeuwenlang speculeerde men over planeten die rond andere sterren cirkelden, maar pas sinds het einde van de 20ste eeuw namen astronomen ze ook daadwekelijk waar. Momenteel zijn meer dan vijfduizend van dergelijke exoplaneten bekend, en het vermoeden is dat het tempo waarin ze ontdekt worden, met dank aan de James Webb-ruimtetelescoop, alleen maar zal toenemen. InThe Little Book of Exoplanetsintroduceert astrofysicusJoshua Winnin kort bestek en op onderhoudende wijze de zoektocht naar exoplaneten en laat zien welk onderzoek daarachter schuilgaat. De meest opmerkelijke ontdekkingen die men doet, zijn overigens niet die van planeten die op de onze lijken. Juist degene die in alles bijzonder onaards zijn, hebben ons beeld over het functioneren van de planetaire systemen in de (al dan niet) oneindige kosmos doen kantelen.
Wie vuur kamert in een toren, oogst ladders in somber licht
Poëzie is geen uitweg, het zijn de ladders die de toren bouwen
zoals de bergen de botten in mijn hand Er is geen uitgang, geen
buiten, elk mysterieus plafond verziekt het zoeken, het verlangen
de openheid De cilinder is gesloten, juist daardoor is hij licht
transparant Er is geen binnen Ladders ruimen, laten alom
tegenwoordig aan wat het voorstelt
