Geachte lezer,
Van zaterdag 11 t/m zondag 19 maart is het Boekenweek, hoera! Het CPNB heeft het dikke ik tot Boekenweekthema verheven: Ik ben alles. Ietwat individualistisch, maar wij troosten ons met de gedachte dat elk boek een ontmoeting met een ander is.
Wie een boek koopt vanaf €15,- krijgt tijdens dit jaarlijkse feest het mooie Boekenweekgeschenk De eerlijke vinder vanLize Spitcadeau. De auteur van Het smelt enIk ben er niet schrijft met een scherp oog voor de medemens. Daarnaast is het intelligente Boekenweekessay Boto Banja verkrijgbaar. In een poging de vinger te leggen op wat het betekent om te leven, reist Raoul de Jong een aantal even speelse als serieuze schrijvers achterna, waaronder Anton de Kom.
Margaret Atwood, in TivoliVredenburg en in Bijleveld twee vertalingen
Niet alleen stapt Margaret Atwood in Utrecht bij eenILFU Book Talk het podium op, ook verschijnt van de wereldberoemde auteur weer een nieuw boek! Besjes in het bos, de knappe vertaling van Old Babes in the Wood, bevat zeven ontroerende verhalen. De kern ervan wordt gevormd door een echtpaar, en gaat over de grote en kleine momenten die hun bijzondere liefde bepalen. De scherpzinnige, geestige collectie toont een jeugdliefde die door een orkaan aan flarden gaat, een man die door steeds bleker wordende vrouwen omringd wordt en een op latere leeftijd groeiende interesse in Jamaicaanse vogels. En er is meer: ook verschijnt de vertaling Penelope, waarin Atwood over Odysseus’ vrouw schrijft tijdens zijn afwezigheid – een spitsvondige en speelse hervertelling van de eeuwenoude mythe.
Rake fictie van Nederlandse bodem
De schrijver, film- en theatermaker Maaike Neuville schrijft in het rake debuut Zij.over de actrice Ada Peters. In de trein naar haar op te voeren monoloog moet zij onwillekeurig terugdenken aan de docente met wie ze in haar studietijd een verhouding had. Tijdens de nachtelijke taxirit terug met een mysterieuze chauffeur daalt ze verder in haar geheugen af en wordt ze geconfronteerd met zaken die ze lang uit de weg is gegaan. Legt journalist Mona Chollet in het recente In Defence of Witches, Why Women Are Still on Trial de vinger op de archetypische plek, in Heks, heks, heks verstaat Jente Posthuma het om op eigenzinnige en vaak geestige manier te laten zien wie de vrouwen uit de sagen werkelijk waren: monsters noch heiligen: seksuele wezens – op leeftijd – met een eigen wil, een rijk innerlijk leven en tegenstrijdige eigenschappen. Ménsen, kortom. In Alex Boogers‘ familiekroniek Wij zijn van diamantover intergenerationeel trauma, reist Williams jongere broer hem naar Seattle achterna. Een paar dagen later wordt hij dood aangetroffen. Als de 21-jarige William zijn lichaam terugbrengt, leest hij in het notitieboek van opa Lovitz dat Markus hem had willen geven. Het wekt de indruk dat zijn tragische lot zo goed als onafwendbaar was. Ook in Sacha BronwassersLuistervertrekt een jonge twintiger uit Nederland. Ditmaal halsoverkop en in 1989, een stuk eerder in de tijd, om in Parijs als au-pair te werken. Als bij de aanslagen in Parijs van 2015 een oud-docent betrokken blijkt, worden haar beslissingen en ervaringen opgerakeld.
Gefnuikte liefde, geen gedweep
In J.M. Coetzee’sDe Poolbelandt Beatriz met een wereldberoemd pianist aan een tafel in een restaurant. Als lid van het ontvangstcomité had zij hem in Barcelona uitgenodigd om zijn controversiële vertolkingen van Chopin ten gehore te brengen. Het is een moeizaam gesprek in gebrekkig Engels, de avond zal haar niet lang bezighouden. Als de pianist jaren later naar Spanje terugkeert om masterclasses te geven, blijkt bij hem juist een grootse liefde te zijn opgevlamd. Weifelend gaat ze in op zijn uitnodiging hem te bezoeken, maar van avances moet ze niets hebben. Vreemdgaan is niet iets dat bij haar past. De stroeve liefde vormt het thema van de roman: geremd door taalbariërres, door cultuurverschillen en afstand in leeftijd. Het maakt hem een Dante, en haar zijn Beatrice.
(Menselijke) natuur, voor én na de dood
Van Eleanor Catton, die met haar tweede roman op 29 jarige leeftijd Al wat schittertde Booker Prize won, verscheen onlangsHet woud van Birnam. Centraal staat de Nieuw-Zeelandse Mira Bunting, die met haar activistische tuinderscollectief op veronachtzaamde plekken gewassen plant. Als de stad Thorndike door een aardverschuiving afgesloten raakt, lijken ze op een geïsoleerde boerderij echt wat te kunnen gaan betekenen. Ze moet dan wel samenwerken met een Amerikaanse miljonair die op dat terrein een bunker wil bouwen om de klimaatcatastrofe te overleven – maar is hij te vertrouwen? De poëtische familie- en natuurromanDit zou allemaal van jou kunnen zijnonderschrijft datJosefine Klougart een van de grootste hedendaagse Deense auteurs van dit moment is. Als Barbara haar vader na zijn hartoperatie in de ogen kijkt, is zijn blik leeg en zonder blijk van herkenning. Het vormt voor haar de aanleiding terug te kijken in de familiegeschiedenis, hoe zij in harmonie met de natuur opgroeiden, waar hun verlangens en hoop naar uitgingen, en naar wat verzwegen bleef. Maar als u nu denkt: zwaar op de hand – haar precieze, slimme werk is bijzonder grappig. Shehan Karunatilaka’s lichtvoetig geschreven, inhoudelijk rijke Booker Prize winnende De zeven manen van Maali Almeidaspeelt zich grotendeels in het hiernamaals af, een sfeer waarin zeven manen lang de doden nog niet naar het licht hoeven. Die tijd probeert Maali, oorlogsfotograaf en fixer tijdens de Sri Lankaanse burgeroorlog, ervoor te zorgen dat zijn foto’s gevonden worden – foto’s die voor alle partijen (de overheid, de Tamil-tijgers en de Indiase vredesmacht) dermate compromitterend zijn dat ze kunnen leiden tot vrede. De publicatiedatum vanMartin de Haans vertaling vanMichel HouellebecqsVernietigenis meermaals uitgesteld, maar niet langer wachten wij in spanning af… eindelijk kunnen we lezen over de Franse presidentsverkiezingen in 2026, waarin extreemrechts een goede kans maakt. Als online een onmogelijk realistische onthoofdingsvideo verschijnt, wordt topambtenaar Paul Raison contactpersoon voor de geheime dienst. Het leven en doen van deze hoofdpersoon, zijn relaties met zijn vrouw en familie beloven ons verdwaasd achter te laten.
Grootse klassieker: van adel tot bedelstaf
De bekroonde vertalingDe droom van de rode kamer, gebonden nu voor slechts €75,-, is het summum van de Chinese romankunst. In tweeduizend bladzijden verdeeld over vier kloeke boeken toontCao Xueqinde rijkdom van de achttiende-eeuwse adel, die leeft achter rode muren en met behulp van broze banden met de keizer probeert vast te houden aan zijn macht. De rode draad vormt het liefdesleven van de boeddhistische Baolu, die met een stuk jade op zijn tong geboren werd. Hij komt tot het inzicht dat de zucht naar rijkdom en macht op een illusie berust. De realisatie zal hem uiteindelijk tot de wereld van de bedelmonniken leiden. Daaraan vooraf gaan overigens echter heel wat affaires, waaronder een in China befaamde driehoeksverhouding met twee nichtjes.
Van verboden, mysteries en kindertijd
In de door David van Reybrouck en Dido Michielsen bejubelde klassieker Het mysterie van Mrs. Indonesiareist het beeldschone dorpsmeisje Lin Sulinda met haar tante mee om de was te doen in huize Soekarno. Daar is ze getuige van de Proclamatie van onafhankelijkheid, later zal ze zich aansluiten bij guerillastrijders en gevangen genomen worden door een Nederlandse patrouille. De meesterlijke vertelkracht vanY.B. Mangunwijaya, naast schrijver architect en katholiek leider, brengt haar tot in de postkoloniale tijd op lichtvoetige wijze tot leven.Norah Lange’sAantekeningen uit de kindertijdvoert ons mee naar haar vertrek uit Buenos Aires in 1910. De poëtische roman lijkt opgebouwd als een familiealbum, en geeft op heldere en originele manier haar herinneringen weer van haar ongeveer haar vijfde tot veertiende jaar. Norahs magische en soms pijnlijke jeugd is bovendien opmerkelijk doordat haar familie met een kleine excentrieke spion in hun midden moet leren samenleven. Alba de Céspedes op haar beurt, voert helder en genuanceerd in Verboden Schriftde onopvallende Valeria op, een vrouw uit de Italiaanse middenklasse. Als ze behalve sigaretten voor haar man ook een schrift voor zichzelf koopt en daarin begint te schrijven, verandert ze geleidelijk in een zelfstandig denkend en voelend persoon, die haar eigen keuzes kan maken. Katherine Mansfield, vergeleken met Anton Tsjechov en Guy de Maupassant, onderhield nauwe banden met deBloomsbury-groep. Tijdgenoten als Virginia Woolf en D.H. Lawrence bewonderden haar om haar kunde om met humor, mededogen en vol beeldende kracht een scene of een personage neer te zetten, met Het tuinfeest en andere verhalen als uitmuntend voorbeeld.
Plundering – de poëzie
De Zuid-AfrikaanseAntjie Krog behoeft welhaast geen introductie meer. Van de meermaals gelauwerde auteur is recent de tweetalige, prachtig vormgegeven bundelPlunderingverschenen. Geen vrolijke kost: de gedichten worden voortgejaagd door (de dreiging van) teloorgang: De opdringende eindigheid neemt soms de vorm aan van soldaten, soms die van economische neergang, soms die van het achterraken op technologische vooruitgang(!) en soms die van de klimaatcrisis. Subliem voortjakkerend en bepaald niet slepend, zoals juist Krog dat kan: ‘alsof het je hart en je nieren zijn, de adem in je neus/ de kern van je tong’.
Aan ons(zelf) onderworpen
Het rijtje hier aangestipte boeken brengt de klimaatcrisis en wereldhandel rechtstreeks met elkaar in verband.Philipp BlomsDe onderwerpingkijkt naar ongeveer 5000 jaar menselijke verhouding tot de natuur. Het boek begint in het oude Mesopotamië, en reist vanaf de Gilgamesh naar het 3000 jaar oude Genesis, met zijn gebod de aarde te onderwerpen. In zijn beschouwelijke werk kijkt hij naar de exploitatie van de natuur en de medemens – met kolonisatie en penitentiaire systemen als enkele uitwassen.Peter FrankopansThe Earth Transformed bewandelt min of meer dezelfde route. Het boek begint wat eerder, maar reageert net als Blom op de klimaatcrisis, met een zo’n groot scala aan effecten, dat hij stelt dat ze lastig te bevatten is ‘even for well-informed experts’. Na twee inleidende hoofdstukken over de klimatologische geschiedenis van de aarde en de evolutie van de mens, opent Frankopan zijn geschiedenis kort voor het Holoceen, circa 12.000 jaar geleden. Ook Frankopan wijst op exploitatie, waarvan de excessen zich uitstrekken naar dominantie over de ander. Ghosh en Bossenbroek schrijven hier specifieker over. Amitav Ghoshneemt in De vloek van de nootmuskaatde nootmuskaathandel als casus. Ghosh weet van de instrumentele benadering van de wereld tijdens de VOC-jaren een parabel te maken over onze milieucrisis. Martin BossenbroeksDe Zanzibar-driehoeklaat zien hoe deze ethisch weinig inclusieve mentaliteit zich uitstrekte tot alles wat niet tot de centra van de Europese macht behoorde. Zijn boek gaat over de laatste periode van de Oost-Afrikaanse slavenhandel, waarin zelfs belangrijke diplomaten niet veel meer bleken te zijn dan kleine radertjes in een allesbepalend systeem.
