Geachte lezer,
Een gelukkig 2023, we wensen u een voorspoedig jaar toe! We hopen dat 2022 voor u net zo’n mooi boekenjaar was als voor ons – wij raakten maar niet uitgepraat over wat we gelezen hadden. Hieronder vindt u een selectie van onze favorieten. Wie weet stemt het tot inspiratie, hoop en goede voornemens!
Alvast wat belangrijke data in januari en februari op een rijtje:
maandag 16 januari is de boekhandel gesloten wegens inventarisatie
donderdag 26 januari t/m 1 februari Poëzieweek, met op
zondag 29 januari het poëzieontbijt (info volgt)
zaterdag 4 februari begint onze jaarlijkse uitverkoop
Van kwetsbare natuur, de dingen die voorbijgaan
In Thomas Halliday’sOerlandreis je al lezende door de tijdvakken en perioden van ons paleontologische verleden: langs wolharige mammoeten (nog maar zo’n 4500 jaar uitgestorven) tot de eerste microbiële matten van 550 miljoen jaar geleden. Halliday slaagt met zijn soepele pen wonderwel in het tot leven roepen van elk tijdperk. Dankzij het steeds verfijndere paleontologische onderzoek dat in de loop van de afgelopen 200 jaar is uitgevoerd, blijft hij weg van Jurassic Park-achtige weergaven. Zonder jargon beschrijf hij de dino’s tot de structuur van hun vederkleed, en plaatst elk leven waarop hij inzoomt in een ecologische context. Daarmee trekt hij tegelijkertijd een wat onrustig stemmende, maar hoopvolle lijn naar het heden.
Denken en doorwerken
Clare Mac Cumhaill & Rachael Wiseman richten zich met flair in Het kwartet, Hoe vier vrouwen de filosofie opnieuw tot leven wektenop Iris Murdoch, Mary Midgley, Philippa Foot en Elizabeth Anscombe. Door het in dienst gaan van docenten en medestudenten vanwege de Eerste en Tweede Wereldoorlog, kregen deze vrouwen kans op academische posities en erkenning. De filosofen wilden de filosofie weer tot leven wekken, en richtten zicht op thema’s als vrijheid, waarheid en menselijke goedheid. De inhoudelijk actuele geschiedenis van hun soms sterk op elkaar betrokken denken en leven – gedachtegoed en geliefden gelijk – is bijzonder onderhoudend en schept een raak beeld van de oorlogse en na-oorlogse jaren in het VK.
Geschiedenis is verrijking
Julia BlackburnsDreaming the Karoogaat over het lot van de inmiddels verdwenen bewoners van de Karoo, een Zuid-Afrikaanse half-woestijn. Toen de Boeren en de Engelsen zich in dit gebied wilden vestigen, werden zij, de /Xam (uitgesproken met een klik tegen het verhemelte, gevolgd door een harde g), met harde hand verdreven. Blackburn neemt de uit die tijd bewaard gebleven studie van de Duitse filoloog Wilhelm Bleek en zijn Engelse schoonzus Lucy Lloyd als rode draad voor haar verhaal van het volk. Hun duizenden bladzijden beslaande weergave bevat opgetekende woorden van de /Xam, hun herinneringen en dromen. Indringend laat Blackburn op haar beurt zien hoe de oorspronkelijke bewoners niet opgewassen waren tegen de koloniale expansiedrift.
Kunsten en circuits
De Zweedse Ulla Wiggen(1942) koestert reeds lang grote interesse in de verborgen systemen van elektronica. Haar werk, zoals ook het omslag vande overzichtscatalogusverraadt, toont deze industriële organen op een manier die archetypisch aandoet. Want wat zie je? – in acryl en gouache vastgezette kabels en schakelaars die in hun naaktheid hun functionaliteit lijken bloot te geven – een haast fysieke ambiguïteit, kortom. De verwijzingen in de beeldspraak naar lichamelijkheid zijn niet lukraak gekozen: in later werk verlegt Wiggen haar aandacht naar circuits die in mensen schuilgaan en zoekt daar de grens van bestaan en niet-bestaan, zie ook haar precieze schilderijen van de iris van het menselijk oog, die maanden nemen om te voltooien.
De bewaring van de poëzie
‘Huiveringwekkend goede poëzie’ kopt hetParool, en niet ver daaronder verwoordt het wat ook wij in de bundel teruglezen: in Mustafa Stitou’sWaar is het lam?‘vallen stijl en inhoud volmaakt samen’. In een gelijktijdig archaïsche als hedendaagse wereld biedt een woordvoerder een offerlam aan. De bundel is, zou je kunnen zeggen, tegelijk een angstbezwering als een onderzoek naar wat een offer zou kunnen betekenen; de dichter vliegt het drama vanuit diverse hoeken aan in gedichten die commentaren lijken op Bijbelse passages. Wie de bundel leest, wordt zoals de recensent schrijft: ‘nagejaagd door geesten en ons geweten’.
Negen Nederlandse romans, in evenveel schakeringen
Samen met Femke Brockhus(Kleine haperende vluchten)en Babeth Fonchie Fotchind(Plooi) riep de Volkskrantin december de Utrechtse schrijverNikki Dekkeruit tot een literair talent van 2023. De ontvanger van het C.C.S. Crone-stipendium schreef met diepdiepblauween coming of age-roman over een jonge vrouw die zoekt naar haar plek in de wereld en haar verhouding tot de mensen om haar heen. In dialoog met de verwikkelingen lees je essayistische stukken over vissen – niet de sport – en over ons idee van wat natuurlijk is. Onder deze intelligente en artistieke dieren is niet-heteroseksueel gedrag niet ongewoon, en er zijn er veel die van geslacht kunnen veranderen. Deze debuutroman werd eerder genomineerd voor De Bronzen Uilen De Boon.
Het begin is het einde
Het zeer verdienstelijk doorKor de Vriesvertaalde Het beginheeft een deel van zijn overrompelende kwaliteit te danken aanCarl Frode Tillers gave met dialoog de psyche van de mens haarscherp in beeld te brengen. Het adagium van Søren Kierkegaard indachtig dat men alleen achterwaarts kan worden begrepen, treffen we de zwaargewonde natuurbeheerder Terje aan in een ziekenhuisbed. In de opvolgende hoofdstukken voert het verhaal terug naar zijn kindertijd. Niet alleen wekt dit enig begrip voor de oorsprong van de krampachtige, en voor hem zo inleefbare verhouding van de aan zijn bed aanwezige moeder en zus, ook krijg je zicht op zijn werk: het behoud van ecosystemen, waarin anno nu zelfs een minimale schade vernietigende gevolgen kan hebben.
Trust geeft vermogen aan gelaagdheid
Hernan Diaz kan dankzij zijn tweede boekTrustal voorzichtig tot de grote schrijvers gerekend worden. Het boek is in vier delen opgedeeld; elk deel biedt een nieuw perspectief op het leven van een gebiografeerde Wall Street-magnaat Andrew Rask en zijn vrouw Helen Rask. Er is een succesvolle roman over het leven van het stel, de onaffe biografie van Andrew Rask, het relaas van de biografe en ten slotte komen ook dagboeken van zijn briljante vrouw Helen Rask in het vizier. Deze bijzonder lastig weg te leggen literaire puzzel is een rijkelijk gelaagde roman over macht, hebzucht en privilege. The Guardianverwijst in haar recensie naar Diaz’ fascinatie voor de literatuur vanJorge Luis Borges, wiens invloed in dit overtuigende schrijven doorklinkt. Ook Harm Damsma & Niek Miedema’s vertaling Vermogen is een groot plezier om te lezen!
Bomen door klassiekers
A. Alberts wordt de koning van het sobere proza genoemd. Dat klinkt gelijk heel kort-na-oorlogs, maar soberheid is in zijn geval bepaald geen substituut voor saaiheid. Ja, je kunt stellen: waar zijn de prikkelende dialogen, en ontbreken er dan geen beelden die toch op zijn minst tegen het landschap van de verbeelding staan te grazen? Touché, maar wat de schrijver op bijzonder vakkundige manier bewerkstelligt, is dat je onwillekeurig zélf dat landschap van verbeelding vormt, en zelf subtekst geeft aan wat in ander proza wordt aangedragen. Zo ook in het na de verhalenbundel De eilanden verschenen De bomen, oorspronkelijk gepubliceerd in 1953. Dit romandebuut is dankzij Alberts stijl een sprookjesachtige losmaking van de kindertijd, waarin de kleine jongen Aart voor het leven door het bos bij zijn dorp geïntrigeerd raakt.
Een goed jaar voor lezen en klimmen
Met Jean-Claude van Rijckeghems keren we terug naar het tijdperk van de Noormannen, die ten zuiden van Scandinavië op plunderen gingen. Daarbij nam men niet alleen kostbaarheden mee, maar soms werden, zoals in Onheilsdochter, ook mensen ontvoerd. De menselijke buit is in deze Young Adult-roman een 16 jarige non, die in het Zweedse dorp waar zij belandt al snel vriendinnen wordt met de even oude dochter van de hoofdman. Er zijn geweldige gesprekken tussen die twee over hun verschillende manieren van geloven, over mannen en over het vrouwenleven in het algemeen. Dit maakt dat het verhaal al vlug meer is dan enkel een spannend relaas. De roman lijkt bovendien een niet onaardig beeld te op te roepen van het verleden: het daagt daarbij uit jezelf ertoe te verhouden.
‘Frenkie is een dier geweest’, uit: Annet Bremen, Het Sterrehuis(De Nieuwe Toneelbibliotheek, Tekst 706, 2022)
ben je ook gevallen?
nee
doet je arm pijn? ik heb niks aan m’n arm
wat is er met mijn arm?
je hoeft niet te huilen
oké ik huilde dus helemaal niet
maar ik herinner mij dat hij dat zij
en ik vond dat –
[…]
is niet erg
ik ook niet en dan zegt hij
misschien misschien
ben je ook een dier geweest ben ik ook een dier geweest
maar daar kom je wel achter als het zo is
