Geachte lezer, Covid-19 waart rond, maar gelukkig: Boekhandel Bijleveld is OPEN, enkel is de koopavond ingekort tot 20:00 uur. Vanaf november zijn we ook op de vrijdagen tot 20:00 geopend. We volgen uiteraard nauwgezet de richtlijnen van het RIVM en de Rijksoverheid. Uw (en onze) gezondheid blijft voorop staan. Mede om die reden is onze thuisbezorgservice volop in bedrijf. Schroom dus niet daarvan gebruik te maken voor uw aanschaf van even lezenswaardige als opmerkelijke, unieke en onmisbare boeken, waarvan wij de eer kennen ze tot onze beschikking te hebben. Bezorging in de stad Utrecht en nabije omgeving gaat per fiets en is gratis, bij verzendingen daarbuiten vragen we een bijdrage van €3,50 .
Het neem-mij-bij-de-hand-motto van dein deze nieuwsbrief centraal staande Maand van de Geschiedenis: ‘Ontdek gisteren, begrijp vandaag’ oogt dan wel zo bijpassend, maar is toch vooral opmerkelijk. Wie iets ontdekt, krijgt het begrijpen immers niet noodzakelijk in de schoot geworpen. Tijd dus voor een retorische vraag: is het verleden niet bij uitstek iets dat begrepen moet worden om, zeg, de soms onnavolgbare samenhang te kunnen ontdekken tussen eerste en tweede golven? Ja, wie het verleden begrijpt, ziet onderliggende aanleidingen voor hoe de stroom aan informatie op het wassende getij van desinformatie breekt. Want ja, begrijp je de geschiedenis, dan biedt dit inzicht in de cascade van voortschrijdende inzichten. Het begrijpen ligt gelukkig voor het grijpen – daar is vanzelfsprekend een handvat voor: een boek! Bij voorkeur een uitstekend boek, bijvoorbeeld uit onze bescheiden selectie hieronder.
Oost en West; Benali’s essay wordt op handen gedragen
Abdelkader Benali’s ook volgens de Volkskrant humoristische en inhoudelijk interessante Reizigers van een nieuwe tijdsteekt vernuftig in elkaar. Zijn verhalende Maand van de Geschiedenis-essay vermengt op knappe wijze zijn eigen leven met de ambigue en ergens romantische figuur Jan Janszoon die begin 16e eeuw onder Moorse vlag huishield (‘ik wist niet dat er ook Kaapvaarders in mijn stamboom ronddobberden’) en reflecteert op sektarisch geweld dat ook in deze tijd grote aantrekkingskracht kent.
Kanshebbers opde Libris Geschiedenis Prijs 2020
Primaire bronnen van boeren zijn in de geschiedenis bijzonder schaars, Enny de Bruijns vlot geschreven De hoeve en het hartbaseert zich op een van die uitzonderingen. Dankzij de verhuizing van een boerenzoon naar de stad in het begin van de 18e eeuw kwam een briefwisseling op gang waarvan 180 brieven bewaard zijn gebleven. Een van de cruciale figuren voor de inrichting van het Nederland na Napoleon is Johannes van den Bosch. In De koloniemankomt een militair strateeg, econoom, staatsman en bestuurder met een groot sociaal hart naar voren die van grote invloed was op de koloniën: de (bijna) afschaffing van de slavernij in Suriname en de invoering van het Kultuurstelsel in de Indonesische archipel zijn hier pregnante voorbeelden van. Nu we toch over de koloniale tijd komen te spreken: deze vormde de hoogtijdagen voor de katholieke missie. Aan de hand van Mar Oomens familiegeschiedenis in Missievaders (we volgen we haar grootvader die in 1933 met de boot naar Nederlands-Indië reisde) richt ze haar aandacht op een groep gelovigen, wier beste bedoelingen inmiddels een negatieve bijsmaak hebben gekregen. Pieter van Os beschrijft in Liever dier dan mens het opmerkelijke overlevingsverhaal van Marla Rivka Kizel, een joods orthodox meisje uit Warschau, dat onder de naam Anni Gmitruk de oorlog wist te overleven door een combinatie van taalgevoel, geluk en charme. Over charme gesproken: in Eens ging hier de zee tekeerkijkt Eva Vriend aan de hand van vier families naar hoe de Zuiderzee met zijn pittoreske stadjes door inpoldering veranderde in het IJsselmeer, met alle veranderingen voor hun leven van dien.
Donker en licht in de middeleeuwen
Tussen 750 en 1050 zaaiden de Vikingen angst en verderf, koloniseerden grote stukken land en dreven handel tot aan de Amerikaanse oostkust. Waar hun geschiedenis meestal geschreven is vanuit het ogen van de volkeren die zij overwonnen, schrijft Neil Price in The Children of Ash & Elm vanuit het perspectief van de Noormannen. Met Heroes and Marvels of the Middle Agesschreef Jacques Le Goff een geschiedenis van het Middeleeuwse voorstellingsvermogen, zoals dat uitdrukking kreeg in onder andere El Cid, in verhalen over koning Arthur en Merlijn de Tovenaar. In diezelfde sfeer beweegt zich Lesley Coote’s Storyworlds of Robin Hood, die de populaire struikrover uit Sherwood Forest haalt en hem in het uitgestrekte Europese woud van verhalen plaatst van waaruit deze mythe zich ontwikkelde. Het geschreven woord (en later het gedrukte) heeft bijgedragen aan het vastleggen van de verhalen, niet alleen ‘stolden’ de verhalen tot een algemeen bekende vorm, ook wonnen deze vormen aan soortelijk gewicht of kregen meer erkenning als waarheid; Thomas Forrest Kelly’s schitterend geïllustreerdeThe Role of the Scrollgaat in op de functie van boekrollen in West-Europa in een tijd dat boeken daar al wel hun intrede gedaan hadden. Seb Falk haalt in The Light Ages nog eens een streep door de toch inmiddels achterhaalde notie van de middeleeuwen als een uitgestrekte periode van stagnatie en kleingeestigheid, door de voetstappen te volgen van de 14e eeuwse monnik Westwyck, die een aanvankelijk aan Chaucer toegeschreven manuscript schreef over het opmerkelijke ‘equatorium‘, waarmee met buitengewone precisie de stand van de planeten kon worden berekend.
Koloniale geschiedenissen
De Mexicaanse historicus Fernando Cervantes ontdoet in ConquistadoresColumbus, Cortés, Pizarro en hun gelijken van hun aanklevende haast mythologische status, en plaatst hen op basis van een groot aantal primaire bronnen binnen de context van het laatmiddeleeuwse imperialisme. Phillips & SharmansOutsourcing Empirericht zich op staatsbedrijven van handelsstaten die, gericht op financiële baat en militaire macht, bijdroegen aan de wording van de huidige geglobaliseerde wereld. René Koekkoek zoemt met Revolutionaire tijden in op een aantal politiek-ideologische conflicten in de 18e eeuw, onder andere in koloniën van de hierboven beschreven machten. Een daarvan is de Haïtiaanse slavenopstand van 1791. Over het épische leven van Toussaint Louverture, de militair-diplomatieke en verlicht-intellectuele leider van de aldaar bevrijde slaven, gaat Sudhir Hazareesinghs biografieBlack Spartacus. Daniel Vangroenweghe toont in zijn boek Rood rubberaan hoe de exploitatie van Congo stelstelmatig gepaard ging met gruweldaden, dwangarbeid en terreur – overigens bij weten van koning Leopold II.
VS: van eerste bewoners tot een eerste president
Pekka Hämäläiken, die eerder Comanche Empirepubliceerde, richt zich in Lakota America op de rijke geschiedenis van de Lakota vanaf de vroege 16e tot aan de vroege 21ste eeuw. Doordat zij keer op keer door de Europese expansie verdreven werden, moesten zij zich herhaaldelijk opnieuw uitvinden. Jill Lepore, waarvan recent If Thenverscheen, beschrijft in Deze waarhedenmetfonkelend proza de Amerikaanse geschiedenis waarbij ze onderbouwde nieuwe inzichten inbrengt. Isabel Wilkersons Castegaat dieper in op de thematiek van haar The Warmth of Other Suns: de onderliggende machtspolitiek van Westers racisme en van andere kastenstelsels. Na Fearverscheen onlangs Bob Woodwards Rage, waarin hij het exacte moment aanstipt dat Trump van Covid-19 op de hoogte werd gesteld en biedt aan de hand van honderden interviews en persoonlijke documenten een beeld van zijn houding tot de pandemie. Als een blauw oog daarnaast staat Alexis Coe’s biografie You Never Forget Your FirstoverGeorge Washington, vol frisse perspectieven op de eerste president van de Verenigde Staten.
Opmerkelijke geschiedenissen
Wie dieper wil duiken in de geschiedenis, kan gebruik maken van geospatiale archeologie. Mark D. McCoy laat inMaps for Time Travelerszien op welke wijze innovatieve technologieën als geavanceerde satellietbeelden en 3D-modellering kunnen worden ingezet ter verfijning van onze kennis. James Suzman onderzoekt inWork, A History of How We Spend Our Timehoe werk iets is geworden dat betekenis geeft, hoe het normen en waarden bepaalt en sociale status vaststelt – tijdens 95% van onze geschiedenis was onze verhouding ertoe immers radicaal anders. Peter Burke vraagt zich inThe Polymathaf hoe het toch komt dat de homines universales, in vroeger tijden de aanjagers van ontwikkeling in allerlei veld, tegenwoordig een minder belangrijke rol spelen. De fascinerende wereld van de preppers komt even grimmig als aangrijpend naar voren in Bradley Garretts studie naar angst, privilege en apocalyptische visioenenBunker, Building for the End of Time. Zeker zo sinister is Andrew HardingsThese Are Not Gentle People, dat een journalistiek onderzoek behelst naar een Zuid-Afrikaanse dubbele moord, waarvoor wel veertig(!) verdachten werden aangewezen.
Biografieën
Over de in The Polymath aangewezen homo universales Christiaan Huygens is recent de biografieEen eeuw van licht verschenen. Daarin construeert biograaf Hugh Aldersey-Williams het ontstaan van de moderne wetenschap in Europa. De invloedrijke gereformeerde radicaal democraat Kuyper zou volgens Johan SnelsDe zeven levens van Abraham Kuyperzich niet thuis hebben gevoeld, maar afgaande op de werkdag van deze alpinist, reiziger, spreker, wetenschapper, activist, journalist en staatsman zou je dat niet geneigd zijn te zeggen. Ingrid Carlsberg ziet Nobels klim uit de armoede in zichzelf al als een hele prestatie in haar biografieAlfred Nobel, om nog maar te zwijgen over zijn uitvinding van het dynamiet, dat de vredespleiter paradoxaal genoeg steenrijk maakte. Tegenwoordig is zijn naam vooral verbonden aan de zo goed als jaarlijks uitgereikte Nobelprijzen. In The Daughters of Yaltadiept Catherine Grace Katz het dramatische verhaal op van drie dochters die met hun vaders meereisden naar Yalta voor het geallieerd overleg, waarbij familieloyaliteit, politiek vernuft en romances met elkaar vervlochten raakten. VoorKoningin Elizabeth IIkon Sally Bedell Smith gebruik maken van talloze privédocumenen en niet eerder gepubliceerde interviews. Het intieme portret plaatst de koningin tegen de achtergrond van sterk veranderlijke eeuw, waarin zij het koningshuis met moeite wist te bestendigen, balancerend tussen traditie en moderniteit.
