Geachte lezer,
Zoals in de natuur geen enkele soort kan bestaan zonder het ecosysteem waarbinnen en waarop het zich heeft aangepast, kan geen enkel boek bestaan zonder het eindeloos uitgebreide, complexe netwerk van studie & literatuur, waarvan we hieronder een aantal interessante selecties hebben uitgelicht. We bejubelen Marieke Lucas Rijneveld en haar vertaler Michele Hutchison en we vieren de winnaars van de Europese Literatuurprijs (die zonder de rijke traditie van knappe vertalingen nooit ervoor geselecteerd zouden kunnen zijn). We kondigen David Mitchell’s ILFU Book Talk aan, we vonden een zeer urgent boek over deze tijd – tussen andere boeken over (verandering en) tijd, we kijken naar poëzie, naar Nederlands en internationaal proza, en naar klassieke en andere oude werelden.
Vieren en vooruitkijken
Boekhandel Bijleveld is dolblij voor en enorm trots op Marieke Lucas Rijneveld en vertaler Michele Hutchisonvanwege het winnen van de International Booker Prize 2020 voorThe Discomfort of Evening, waarvan dejurybij monde van voorzitter Ted Hodgkinson stelt dat het een werk is van ‘spellbinding beauty, translated with truly breathtaking sensitivity, […] a tender and visceral evocation of the strangeness of a childhood caught between shame and salvation‘. De gehele uitreiking is terug te zien bij het Expertisecentrum Literair Vertalen. De prijs waardeert de auteur en de vertaler gelijkwaardig, alleen al daarom is het bijzonder interessant om te kijken naar hoe Hutchison het fonkelende vlechtwerk van Rijneveld zo bijzonder knap naar een minstens zo fonkelend Engels omzette.
Op maandag 28 september van 20:00-21:30 uur isDavid Mitchellte gast bijde ILFU Book Talknaar aanleiding van zijn nieuwste boek Utopia Avenue, een boek vol muziek, over de opkomst en ondergang van de gelijknamige fictionele Britse band, die diverse roemruchte plekken aandoet, waaronder het Amsterdamse Paradiso. De bandleider blijkt zelfs in een Nederlands sanatorium te hebben gezeten – zijn vader is van Nederlandse afkomst. Net als in eerder werk staat de vraag centraal wat echt is en wat niet. De schrijver van Wolkenatlas en De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet schuift aan bij de boekenkraam van Bijleveld in TivoliVredenburg, de Nederlandse vertaling van Utopia Avenue zal dan net verschenen zijn.
Hollandse nieuwe
Schrijver en presentator van Paradijs Canada Emy Koopman promoveerde op psychologischonderzoek naar literatuur en empathie, in haar tweede roman Het boek van alle angstenricht zij zich echter op de dystopische toekomst na een klimaatramp, waarin het overleven is door kritiekloos meedraaien, of ten ondergaan. In Brandurenlegt Cobi van Baars met beeldrijke, ingehouden taal de onderstromen van het gemoed bij twee familiebijeenkomsten bloot. Magisch-realistisch is het bijzondereKafka is doodvan Thijs Feuth, waarin een Ier na het begraven van zijn hond in een diepe slaap valt en ontwaakt aan het begin van een metamorfose. In de debuutromanDe saamhorigheidsgroepvan Merijn de Boer, voormalig Van Oorschot-redacteur en bekend als een jonge meester van kort proza, beseft een oude topdiplomaat dat hij maar eenmaal gelukkig is geweest en kijkt hij terug op zijn leven. Anne van den Dool laat hoofdpersoon Hannah na de dood van haar oma’s Indonesische echtgenoot in Vluchthavenafreizen naar zijn geboorteland om zijn as uit te strooien, en om de getraumatiseerde man beter te leren begrijpen.
Internationaal proza
Matthew Baker stelt met Why Visit America een bijzonder interessante vraag, die hij afhankelijk van je lezing beantwoordt met zijn pakkende verhalen, die in uiteenlopende consequent doorgevoerde maten van fantasie en realisme gestalte krijgen. Als Moll in Donal Ryans Strange Flowersvijf jaar na haar onverwachte verdwijning uit de gemeenschap van het Ierse Tipperary hillside terugkeert bij haar ouders, is het gissen naar wat er gebeurd is. Langs de oever van een Schots loch houdt men in Sarah Moss’ Summerwater (afgeleid van het gedicht van Sir William Watson) vakantie in houten vakantiehuisjes. Gedurende een dag volg je deze in de regen gestrande personages, ieder met zijn publieke- en binnenwereld, en vanaf de eerste pagina voorvoel je dat er iets verschrikkelijks te gebeuren staat. Voor iedereen die herinneringen bewaart aan de techno-scene van de jaren ’90, of vreest dat daarmee iets aan u voorbij is gegaan – lees dan Rainald Goetz’Rave – fragmentarisch daagt die met drugs en beats doordesemde wereld op. Van Hank Green, die overigens met zijn broer, de Young Adult-auteur John ook een leuke podcast maakt, is het vervolg in de The Carls-sciencefiction-duologie verschenen: A Beatifully Foolish Endeavo, een hoopvolle kritiek van onze tijd, even grappig, intelligent en betrokken alsAn Absolutely Remarkable Thing, waarin zomaar tussen robots, uit het niets, de Carls materialiseerden.
En de winnaars van de Europese literatuurprijs zijn…
De Europese Literatuurprijs viert haar tienjarig bestaan met twee bekroningen: de studentenjury selecteerde om te beginnen David Diops Meer dan een broer in vertaling van Martine Woudt als winnaar van de Europese Literatuurprijs 2020. Meer dan een broer is een verhaal over de waanzin en willekeur van oorlog, verteld vanuit een relatief nieuw perspectief. Alfa Ndiaye en Mademba Diop, twee jonge Senegalese vrienden, vechten mee in de Eerste Wereldoorlog met de belofte van een beter leven na hun dienstplicht. Ver van huis strijden zij voor de Franse overwinning. Aan het front raakt Mademba dodelijk gewond en smeekt Alfa om hem uit zijn lijden te verlossen. Maar dit lukt hem niet. Hevig getraumatiseerd gaat de soldaat voor vereffening en boetedoening erop uit.
De vakjury koos voor Lente, dat na Winter en Herfst, het derde boek is in vertaling van Karina van Santen en Martine Vosmaer uit de schitterende seizoencyclus van Ali Smith. Met een cynische tirade wordt de maatschappijkritische toon vanaf de eerste bladzijde gezet. Toch is de roman eerder bezorgd en bevlogen dan onverbiddelijk. Na de Trumpiaanse rant komen twee ogenschijnlijk ongerelateerde alledaagse levens uiteindelijk samen. Richard, de filmregisseur die rouwt om de dood van zijn beste vriendin, en Brittany, die werkt bij een uitzetcentrum voor vluchtelingen, raken nietsvermoedend verstrengeld in de plannen van de geheimzinnige twaalfjarige Florence. De lente blijkt niet alleen een tijd van verandering, maar ook van vriendschap en hoop te zijn. Al gelezen? Zomeris onlangs verschenen.
De klok klopt niet – over verleden en toekomst
Genen en wat ze bewerkstelligen zijn als kippen en eieren – ze staan in dienst van elkaar, en wanneer de een overleeft, leeft ook de ander voort. David Haig, inFrom Darwin to Derrida, gebruik makend van de nieuwste wetenschappelijke inzichten, kijkt naar DNA als een drager van betekenissen. De loop van het interpretatieproces tijdens het keer op keer kopiëren van DNA is hoe organismen evolueren. Gaia Vince’ Vuur Taal Schoonheid Tijdkijkt specifieker naar de mens en naar hoe de introductie van technieken hem tot nog toe evolueerde. Een van de technieken die de mens zich eigen heeft gemaakt, is die van het concept tijd. Wat tijd is, en hoe je er zoal tegenaan kunt kijken, kom je tegen inJoseph Mazurs The Clock Mirage, wiens brede benadering zowel beta-wetenschappelijke onderzoeken meeneemt als inzichten uit de ‘zachtere’ wetenschappen.On Time and Waterzou misschien wel tot een van de meest belangrijke boeken van deze tijd kunnen uitgroeien. Op ietwat atypische wijze – deels door het er niet over te hebben – gaat Andri Snær Magnason in op de vraag waarom de urgentie van de klimaatcrisis miskend wordt, omdat de eraan gepaarde veranderingen voorbijgaan aan een goed deel van de woorden en metaforen die we tot onze beschikking hebben om ons tot de werkelijkheid te verhouden, is zijn antwoord. Resultaten uit het verleden bieden geen… u kent het wel. Mede om die reden kan het zinnig zijn te kijken naar opmerkelijke en voorspellingsfouten duidingsstrategieën uit het verleden in Martin van Crevelds Seeing into the Future.
Veelbelovende poëziedebuten
Vier bundels waren genomineerd voor dePoëziedebuutprijs aan Zee. Sis Matthé’spersoonlijk geraaktbestaat uit vier afdelingen waarin achtereenvolgens een ik, jij, wij en ik aan het woord zijn, en door het spel met voornaamwoorden en herhalende beeldspaak en door zijn vreemd aandoende, soms formele taal, lijkt de bundel een uitnodiging vanaf een afstand te blijven nadenken. De titel van Jens Meijen zegt het al: de knappe bundelXenomorf is zo veel tegelijk dat je zou kunnen beweren dat hij vreemd gevormd is, en het maakt een intrigerend debuut van een auteur die alle kanten op kan. Iduna Paalmans eerder voor de C. Buddingh’ genomineerdeDe grom uit de hond halende Poëziedebuutprijs 2020 in ontvangst nemen. Haar doorwrochte en ook grappige bundel is raak. Een opmerkelijke genomineerde was dit jaar boekverkoper van poëziepodium Perdu Peter Prins met contouren verderop, dat bij crU verscheen, een kleine Utrechtse uitgeverij van ‘axiomatische’, zeg algoritmische poëzie, dat helaas weinig gelezen wordt. Soms is kennis nodig, meestal vooral een spelende geest die in de soms schematische bouwstenen humor en betekenis ziet. Van crU is nu een kleine collectie in huis, dus schroom niet, en ontdek.
Kersvers uit ons kersverse kastje klassieken
Boeken verplaatst, planken verschoven, kasten haasje over laten spelen. Als het meubilair bij Bijleveld kon praten… sinds kort hebben de klassieken naast de bekende Week van de Klassieken, nu ook een eigen kast. Waar? Laten we het zo zeggen: we dagen u uit te herinneren waar de biografieën ooit stonden. Over herinneren gesproken: in een van de oude Keltische verhalen uit Herman Clerinx’ Het oudste geheugen op aardewordt de vraag gesteld of er niet toch een kans is, dat we niets ooit zullen vergeten. Iets wat in ieder geval voor een deel aan de schriftelijke herinnering is toegevoegd is J.G. Mannings studieThe Open Seanaar de handel op de Middellandse zee van de oudheid – ook in die tijd bleken mensen al mensen. Wie in zijn jeugd geprikkeld wordt door een boek alsDe klassieke wereld in 100 woorden in vertaling van Imme Dros, zal niet alleen een afgesloten wereld zien opengaan, maar zal zich wellicht ooit laten fascineren door Plinius’ vrouwenportretten in Mijn lieve Calpurnia. Of zich kortstondig verliezen in verlangens zoals we die tegenkomen in de afwisselend knetterende en smeulende klassieke gedichten van vrouwen inVan Sapfo tot Sulpicia, Ik verlang en sta in brand. Nog niet genoeg gehad? Tijdens de Week van de Klassieken verscheen de uitgave Controverses (€3,99).
