Geachte lezer,
Terwijl in Antwerpen de avondklok tikt, wikt Nederland het verplicht stellen van mondkapjes – wat is wijsheid? De literatuur natuurlijk. Aangaande de aard van een goed boek gaat het om: ‘the moment you’re met by and so changed by something you encounter that it uh takes you both into and beyond yourself, gives you back your senses’. Touché – dit citaat uit Ali Smiths zopas verschenen en hieronder aangestipte Summer gaat over kunst – maar laten we elkaar de hand schudden omdat het nog een hele kunst is iets opmerkelijks te schrijven, in welk genre dan ook. Met betrekking daarop: bezoek eens ‘Letteren Live‘, een nieuwe, online te volgen literaire talkshow. In óns bescheiden boekenfestijn, hopen we dat de wandeling langs fictie uit binnen- en ander land uw leeslust wekt. Kunst en natuur gaan daarop voor de keukens uit.
Op 1 september verschijnt Elena Ferrante’s Het leugenachtige leven van volwassenen(€22,99). In samenwerking met het ILFU organiseren wij op dinsdag 22 september om 19:30 een leesclub in aanwezigheid van de vertalers, vanzelfsprekend de voorzorgsmaatregelen in acht nemend. Deelname is de aanschaf van het boek + €5,-. Reserveer nu, want slechts een beperkt aantal plekken is beschikbaar.
Tweemaal vier keer leesplezier
Sinds de uitbraak van de coronapandemie heeft het enthousiasme voor wandelen een vlucht genomen. De manier van denken en praten die de activiteit oproept, zie je terug in Van Oorschots wandelingen. Marjoleine de Vos wandelt in Je keek te verin Noord-Groningen, en denkt na over rouw en over hoe je het landschap kunt lezen. Gerbrand Bakker besluit in De 3 bestaat niet de vervallen wandelroute 1 opnieuw te markeren. In Bergje beklimt Bregje Hofstede een berg en kijkt als volwassene terug op hoe zij als kind de Dolomieten ervoer, en Thomas Roosenboom vertelt in De grote ronde hoe het vele wandelen door het Amsterdamse decor hem vormde.
In Ali SmithsSummer, het laatste deel van haar seizoenskwartet of Brexit-romans, krijgen personages uit eerdere delen met elkaar te maken en reeds geïntroduceerde thema’s worden dieper uitgewerkt. Het verhaal opent met Grace Greenlaw en haar bijzonder intelligente kinderen Sacha en Robert. De zoon is groot bewonderaar van populistische politici als Johnson, juist doordat zij aan elke verantwoording lijken te ontsnappen. Robert gedraagt zich dan ook alsof het toch niets kan schelen, wat hij doet. Als in so what? Hij noemt zich steeds bij zijn (hem wat generaliserende) achternaam, tot hij de ontwapenende Charlotte uit Winterontmoet. Zij is onderweg naar Daniel Gluck, die op zijn beurt met Elizabeth (beiden uit Autumn) over een verhaal uit Spring spreekt. Zich afspelend tegen de achtergrond van de huidige pandemie, is het onbetwist een boek van nu.
De Spaanse burgeroorlog en onbekende binnenwerelden
Patrick Bassants wat anekdotische, bijzonder goed ingevoerde historische roman De vlinder in de inktpotspeelt zich grotendeels af in Spanje, waar de fictieve werkloze arbeider/fotograaf Pit en de intellectueel Johan Brouwer de burgeroorlog (met haar interne fractiestrijd onder de republikeinen) van dichtbij meemaken – aan het front en in de cultureel-kunstzinnige echelons. In het rake De nobele autist schrijft Romana Vrede over het leven van haar zoon, die autisme heeft en een verstandelijke beperking. Ze begint bij zijn dood – zodat ze hem in ieder geval in romanvorm kan bijstaan – herinnert zijn jongste jaren, bekijkt de wereld door zijn ogen en roept vragen op over zijn positie in de maatschappij. In Koos Meinderts Mist wordt in filmische scenes het leven geschetst van Jacob, een dromerige eilandjongen die achteloos verliefd is – al is de werkelijke verteller wellicht het eiland zelf. In Anne van Veens Iets te vieren vindt Liedewij (Lied, voor intimi) een zielsverwant in iemand die in een advertentie zijn imaginaire beste vriend aanbiedt – en koerst aan op een confrontatie met haar vader, met wie zij een bepalende, problematische relatie heeft. De ‘sluimerende, monolithische wezens, hangend in zee’ op Bernard Wesselings Midzomer, stadsmoe, staan in schril contrast met de staddoorkruisende fietskoerier Rochus. Na de tragische vermissing van een dierbare vriend trekt hij zich aanvankelijk terug op zijn kamer. Dit is het begin van een persoonlijke ontwikkeling die hem zal nopen maatschappelijk positie in te nemen.
Verre landen en dito levens doorlezen
Van buiten lijkt het of hoogleraar Michael Reed het verlies van zijn vrouw en kind geduldig verwerkt, maar als in Denis Johnsons De naam van de wereldzijn baan plotsklaps op de tocht komt te staan, ziet hij zich gedwongen zijn leven te veranderen. ‘Er was daar geen plek voor mij’ – misschien wel de kernzin van Gabriel Josipovici’s Tegenlicht: een dochter voelt zich afgesneden van haar ouders, haar moeder voelt zich buitengesloten door het schilderwerk van haar man Pierre Bonnard, die zijn roeping hoe dan ook trouw wil blijven. Tegen de achtergrond van zijn schilderijen krijgen de personages een haast mythisch weerschijn. In Luis Carrasco’s Het hellen van een levenprobeert een olijvenboer, het grillige klimaat ten spijt, zijn bedrijf en familietradities in het moderniserende Spanje in ere te houden.Emiliano Monge’s Het verschroeide land speelt zich af in de verzengende Noord-Mexicaanse woestijn waar veel migranten aan het kortste eind trekken. Deels thriller, deels Griekse tragedie, maakt dit een ‘requiem’ voor het gehavende Mexico, aldus Valeria Luiselli. Kate Elizabeth Russells Mijn duistere Vanessagaat over seksueel misbruik. Als Vanessa met het haar leven vormende verleden wordt geconfronteerd, rijst de vraag of wat zij als vijftienjarige voor liefde zag, toch misbruik was? Een ongemakkelijk verhaal; gedurfd en knap geschreven.
Kunst kan alle kanten op.
De musea: ze zijn weer open. Ook voor wie ze voorlopig liever mijdt of een expositie gemist heeft, in de catalogi kunt u zorgeloos grasduinen. Neem het schitterend geïllustreerde Signac and the Independants(tot november te zien in MMFA), dat werken bijeenbrengt van de in de titel benoemde Parijse salon, waartoe beroemde (neo-)impressionisten, fauvisten en symbolisten behoorden, waaronder Seurat, Redon, Monet en Pisarro. In hetPrado was een expositie te zien die u nog kunt bezoeken in A Tale of Two Women Painters: Sofonisba Anguissola and Lavinia Fortuna. Deze 16e eeuwse schilders bleken wegbereiders voor latere vrouwelijke kunstenaars. Grayson Perry. The Pre-Therapy Years(expositie in The Holborne Museum) toont in enkele essays en een groot aantal werken de speelse kunst van deze kunstenaar in de jaren ’82-’94, waarin hij niet alleen commentaar verwerkte op de toenmalige cultuur, maar ook gestalte gaf aan zijn trans-identiteit. Wellicht toevallig, wordt Perry in de inleiding tot de bloemlezing Contemporary Ceramic Art aangehaald, wanneer hij zich verzet tegen het haast ingebakken stereotype van keramiek; dat het voortkomt uit ‘the malvolent fringes of art, craftwork and decorative arts‘. Het grote aantal zeer diverse werken in deze uitgave bewijst echter het radicaal omgekeerde. Ook het rijk geïllustreerde Kimono, Kyoto to Catwalk kant zich tegen het met dit kledingstuk verweven idee; dat het allerminst traditioneel is, blijkt ook uit de tentoonstelling in het V&A: dit dynamische mode-item blijkt zijn tijd mee te gaan, en oefent zowel in Japan als daarbuiten steevast brede invloed uit.
Bladeren door de ongekende natuur
Wie net als Tristan Gooley alert is op signalen van de natuur, zal in staat zijn te navigeren door de landelijke ruigten en over open water. In De natuur als kompas vindt u praktische handvatten voor wie zich in de wildernis begeeft. Stefano Mancuso, die we kennen van boeken als Briljant groen (over de intelligentie van planten) en Reizend groen (over hoe planten zich verspreiden) doet in De universele rechten van de planteen speelse poging de Universele Rechten van de Mens toe te passen op het plantenrijk – en stelt daartoe concrete, helder toegelichte grondrechten op. Voor velen beter te begrijpen dan slimme flora, is de intelligentie van octopussen. Peter Godfrey-Smith schrijft in het recent vertaalde Buitengewoon bewustzijnover het bijzonder complexe zenuwstelsel van deze zeewezens, die proeven, voelen en denken met hun tentakels. De fascinatie voor de natuur komt ook naar voren in The Museum of Whales You Will Never See. Op verhalende wijze schrijft A. Kendra Greens over een aantal bijzondere IJslandse collecties, die veelal eens als grap of tijdverdrijf zijn begonnen, en over hun verzamelaars. In haar boek bezoek je onder meer een Islandic Phallological Museum, The Museum of Islandic Sorcery and Witchcraft en het opmerkelijke ‘Museum of Obligation‘. De korte verhalen van boer en milieuactivist Wendell Berry in Stand By Me, dat u vanwege zijn sterk rurale karakter tussen de natuurboeken vindt, roept niet alleen het boerenleven en de natuur van het heuvelachtige Kentucky op, maar is ook een testament voor haar bewoners door de tijd heen, met hun sterke onderlinge loyaliteit.
Koffiekapitalisme, culinaire cultuur en bekoorlijke keukens
Augustine Sedgewicks stimulerende geschiedenis Coffeelanddoet zijn onderwerp eer aan. Dat komt doordat het verder gaat dan de meeste productgeschiedenissen: het kijkt tot in detail naar de baten, maar ook de kwalijke kanten van de koffiehandel, die samengaat met slavernij, sociale oppressie en milieuvervuiling. Wat het boek tot leven kust, is de belangrijkste casus van het boek, waarin James Hill centraal staat, een textielhandelaar die een onbetwiste koffiebaron werd in El Salvador. Het was Brian B. Dotts brandende verlangen om te verklaren waardoor de chilipeper, die voor 1570 bij de Chinezen onbekend was, inmiddels niet uit hun keuken en geneeskunde weg te denken is, de culturele geschiedenis The Chile Pepper in China smeult daarvan heerlijk geurig na. De mythe dat veganistisch koken even ingewikkeld als weinig appetijtelijk zou zijn, kan dankzij Alexandra Penrhyn Lowe’s Gewoon Vegan achteloos op de composthoop worden geworpen. Het vrolijk geïllustreerde kookboek bevat smaakvolle recepten, die bovendien kazig, soms vleesachtig op de tong zijn.Meera Sodha’s Aziëvolgt de oproep van de hierboven besproken Lowe, en bevat 120 onalledaagse, niet bijster moeilijke vega(n) recepten zoals subji, kheema of chaat. Nosh, van Esther Erwteman(!), bevat heerlijke recepten zoals challa en shakshuka, maar ook andere heerlijkheden uit het eetbare alfabet van de Joodse keuken.
